ÖZEL/ Didar DEMİRCİ

Türkiye, son 5 yıldır süt üreten hayvanlarını kaybediyor. Süt üretimindeki sürdürülebilirlik bozulduğu için vatandaşın cebine de olumsuz yansıyan bu durumun çözümü için ise sektör temsilcileri en az iki yıl gerektiğini belirtiyor. Süt üretimindeki sürdürülebilirliğin devam etmemesinin nedenlerini ve çiftçilerin yaşadığı sorunları sektör temsilcileri Toprağın Sesi ile paylaştı. Süt üretimindeki sorunların temelinde plansızlık olduğunu ifade eden sektör temsilcileri, özellikle Ulusal Süt Konseyi’nin (USK) üreticiyi görmezden gelen fiyatlarının son zamanlarda daha etkili olduğunu belirtiyor.

USK FİYATLARININ GEÇERLİLİĞİ KALMADI

Konuya ilişkin 9 Eylül Gazetesi Muhabirine açıklamalarda bulunan TETA Genel Müdürü ve Lakto Kurucu Ortağı Sumer Tömek Bayındır, USK’nin ekim ayında açıkladığı çiğ süt alım fiyatının geçerliliğinin kalmadığını vurguladı. Bayındır, “Şu an fiyatlar çok değişken. USK’nin açıkladığı fiyatlar uygulanmıyor. Çünkü süt üretimi azaldığı ve talepten daha az süt var. O nedenle süt fiyatları 11, 12 liraları buldu” sözlerini kaydetti. Bugün süte olan talebin Türkiye’ye göre en düşük seviyelerde olduğunu ancak buna karşılık süt miktarının da az olduğunu dile getiren Bayındır, “Talebin azalması süt fiyatlarını baskılıyor. Talep artsa süt fiyatları daha da artar. USK’nin açıkladığı süt fiyatının artık hiçbir geçerliliği yok. Bugüne kadar baskıladılar üreticiyi el birliğiyle. O nedenle süt üretenlerde azalma oldu. Dolayısıyla beklenen oldu. Bilerek ve isteyerek yapıldı. Hayvanlarımız azaldı, üretimimiz azaldı. Türkiye fakirleşti. Aslında adil olmayan bir düzen olduğu için oldu bu. Bir malın fiyatını üretici belirler” diye konuştu.

Süt fiyatlarını kimse kontrol edemiyor

Üreticiyi baskılamalarının sonucunda başta süt ineklerinin kesime gönderildiğini ve sonunda süt üretiminin ciddi şekilde azaldığını vurgulayan Bayındır, “Sonunda beklenen oldu. Süt fiyatını şu anda kimse kontrol edemiyor. Bu sefer de var olan sütü satın alabilmek adına fiyat yükseltiyorlar. Eskiden çiftçiye ‘sütü almayız’ diye korkutuyorlardı ama şu anda hayvan sayısı azalınca süt de azaldı bu kez mecburen süt fiyatını artırmak zorunda kaldılar” diye konuştu.

EKSİK HESAP KURTARMAZ

USK’nin açıkladığı çiğ süt maliyet hesabına ilişkin Gaia Çiftliği sahibi Gürhan Söney, Toprağın Sesi’ne konuştu. Söney, USK’nin açıkladığı maliyet hesabının üreticiyi kurtarmadığını dile getirerek, “USK tabi bu fiyatı hazırlarken çoğu şeyi içine koymuyor. Örneğin genç hayvanların beslenmesini bir gider kalemi olarak görmüyor ki sonuçta sizin işletmenizdeki hayvanların geleceği açısından o işletmenin yani alttan gelen genç hayvanların sürüye girip verimli üretim yapabilmek için bu hayvanları da beslemek zorundasınız. Biz direk iki kalem olarak ele alıyoruz. Direk yem, süt maliyeti yani hayvanın yediği yem ile ürettiği süte baktığımız zaman bir litre sütü biz sadece yem olarak konuşursak sadece 8,50 TL gibi bir maliyeti var. O da sadece yemin. Bunun üzerine işletme giderleri; elektrik, mazot, personel, sigortalar, kdv’ler bu tarz şeyleri koyduğumuz zaman bu da aşağı yukarı litre başına 2,50 liraları buluyor. Zaten bunlar 10.50 TL etti. Şimdi sizin işletmenizde 400 hayvan var. Bu 400 hayvanın hepsi üretmiyor ki. Mesela bizim bugün çiftliğimizde 300 tane hayvan var. 100 tanesi üretiyor. Geri kalan 200 tanesi küçük olduğu ve süt üretimi o seviyeye gelmediği için bize sadece yem maliyeti var. Ama bugün bir inek doğurdu, ya da dişi buzağı doğurdu. Bunların büyüyüp sürüye girip süt vermesi minimum 24 ay. Bunun da maliyeti 3 TL” diye konuştu.

O hesapla verim olmaz

USK’nin olması gereken bir kurum olduğuna ancak bugün sektöre çare olmadığına vurgu yapan Söney, “Her ay süt fiyatlarının bu şekilde yükselmesi de doğru değil. Ben bugün benim işletmem 11.50, 12 TL’ye bir litre sütü mal ediyorum ve bunu bu fiyatlara satarsam para kazanamam. USK maliyet hesabındaki yem rasyonunda belirledikleri yem miktarındaki verimle, 1 litre sütü alamazsınız. Süt verdiğiniz yeme göre artırabileceğiniz bir şey. Her gün protein olarak et süt yoğurt yemezseniz gün içinde halsiz olursunuz. Hayvan da öyle ona ne kadar iyi bakarsanız daha fazla verim alırsınız” sözlerini kaydetti.

Hayvan refahı yok

Bugüne kadar 2 milyonun üzerinde hayvan kesildiğini belirten Söney, “Hadi bugün sütü USK olarak 20 TL yap. Ne olur biliyor musunuz? Bir anda tüm kesimler durur ve elimizde kalan hayvanı kurtarırız” dedi. Öte yandan Türkiye’nin şu anda hayvan ithal edecek durumda da olmadığını söyleyen Söney, “Fransa, İsveç, Polonya, Avusturya bunlar hayvan ihracatını kapattı. Amerika’dan getirmeye kalksanız 3 bin dolar. Hollanda sera gazından dolayı hayvan kesiyor. Almanya Türkiye’ye hayvan ihracatını durdurdu. Çünkü hayvan refahı yok. Bugün her şey günlük gülistanlık olsa, hayvan kesimi dursa süt artacak ama bu sefer de hayvan kesilmediği için et fiyatları artacak” ifadelerini kullandı.