Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) duyurduğu son enflasyon rakamları, konut ve iş yeri kiralarında uygulanacak kira artış oranı için belirleyici oldu. Kasım ayına ait verilerin açıklanmasıyla hem kiracılar hem de mal sahipleri, yeni dönemde geçerli olacak zam oranını öğrenmiş oldu. Ekonomik dalgalanmaların en yakından etkilediği alanların başında gelen kiralar, bu ay da yüzbinlerce kişinin gündeminin ilk sırasında yer aldı.
Enflasyonun yönü kira zamlarını şekillendirdi
Kasım ayı verilerine göre enflasyon aylık yüzde 0,87, yıllık ise %31,07 olarak hesaplandı. Kiralarda temel alınan 12 aylık ortalama TÜFE oranı ise yüzde 35,91 düzeyine ulaştı. Bu oran, özellikle sözleşmesi bu ay yenilenecek olan işletmeler için doğrudan zam tutarını belirleyecek. Geçtiğimiz ay yüzde 37,15 olan artış oranı, bu dönem bir miktar gerileyerek yeni seviyesine oturdu. Böylece işyerleri için uygulanacak kira artışı %35,91 olarak kesinlik kazandı.
Konutlarda ise mevcut yasal sınırlamalar nedeniyle bazı kiracılar doğrudan bu orandan etkilenmese de mal sahipleri ve kiracılar arasındaki pazarlık süreci, büyük ölçüde açıklanan bu endeks verileri üzerinden şekillenmeye devam ediyor.
Zam hesabında hangi veri esas alınıyor?
Konut kiralarında artış, zam yapılacak aydan bir önceki ay TÜİK tarafından açıklanan 12 aylık ortalama TÜFE oranı dikkate alınarak belirleniyor. Bu oran, mal sahibinin uygulayabileceği en yüksek artış sınırını ifade ediyor. Yani mal sahibi isterse daha düşük bir artış oranı belirleyebilir ancak açıklanan oranın üzerine çıkamıyor. Örneğin zam ekim ayında yapılacaksa hesaplamada TÜİK’in eylül ayına ait 12 aylık ortalama TÜFE oranı kullanılıyor.
İş yerlerinde kurallar farklı işliyor
İş yeri kiralarında artış oranı büyük oranda sözleşmedeki hükümlere bağlı. Tarafların imzaladığı sözleşmede, zammın TÜİK endekslerinden biri üzerinden hesaplanacağı belirtilmişse, yine zam yapılacak aydan bir önceki aya ait ilgili endeks dikkate alınıyor. Bu da çoğu zaman TÜFE ya da Yİ-ÜFE gibi göstergelerin devreye girdiği anlamına geliyor.