İzmir'in kentsel dönüşüm süreçlerini ve Büyükşehir Belediyesi'nin iştiraki İZBETON'u merkeze alan, yankıları hala süren "kooperatif davası" ile ilgili bugüne kadar detaylı bir açıklama yapmaktan kaçınan İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, düzenlediği basın toplantısında hem sanıkların iddialarına yanıt verdi hem de göreve geldikten sonra neden kooperatif modelini askıya aldıklarını belgelerle anlattı. Konuşmasının başında, yargılanan isimlerin tutuklu olmasından duyduğu rahatsızlığı dile getiren ve tutuksuz yargılanmaları gerektiğini savunan Tugay, "Bu konuda biz hiçbir makama, savcılığa herhangi bir şikayette bulunmadık. Serbest bırakılmaları bizim de talebimizdir," diyerek insani bir duruş sergiledi.
Ancak Tugay, sanıkların mahkemedeki savunmalarında kendisini ve yönetimini hedef alan iddialarını "iftira" olarak nitelendirerek sert bir dille reddetti. "Suçlanan kooperatifler ve kişiler, konuşmalarında zaman zaman adımı geçirerek ya da ima ederek 'Tugay göreve geldikten sonra kooperatiflerin inşaat yapmasını durdurdu' diyorlar. Bu, detaylı olarak düzeltmeye ihtiyaç duyan bir iftiradır," diyen Tugay, bu kararı almasının arkasında kişisel bir husumet olmadığını, tamamen devletin denetim kurumlarının raporlarına dayanan bir zorunluluk olduğunu vurguladı. Sayıştay ve İçişleri Bakanlığı Mülkiye Teftiş Kurulu tarafından hazırlanan raporlarda, İZBETON'un inşaat işlerini bir alt yüklenici olarak kooperatiflere ihalesiz bir şekilde devretmesinin usulsüz olduğunun altının çizildiğini belirten Tugay, "Bu kararı almamızın sebebi Sayıştay, Çevre Şehircilik Bakanlığı ve Teftiş Kurulu'dur. Raportörlerin 'burada hukuksuzluk var' diye belirttiği şeyleri dikkate almak zorundayız. Aksi takdirde bugün o sanıkların yerinde ben ve bürokrat arkadaşlarım cezaevinde olabilirdik," diyerek kararın hukuki bir mecburiyetten kaynaklandığını açıkladı.
İzmir modeli vurgusu
Başkan Tugay, kamuoyunun süreci daha iyi anlaması için İzmir'deki kentsel dönüşüm modellerinin tarihsel gelişimini de anlattı. Başkan Aziz Kocaoğlu döneminde başlayan ve "İzmir Modeli" olarak bilinen ilk yöntemde, Büyükşehir Belediyesi'nin dönüşüm alanındaki mülk sahipleriyle yüzde 100 anlaşarak tapuları devraldığını ve ardından kat karşılığı usulüyle müteahhitlere ihale ettiğini hatırlattı. Bu modelle Uzundere ve Örnekköy'deki ilk etapların başarıyla tamamlandığını belirten Tugay, kendisinden önceki başkan Tunç Soyer döneminde ise farklı bir modele geçildiğini söyledi. "Aynı dönemde, 'Biz müteahhitlere vermekte zorlanıyoruz' denilerek başka bir model uygulandı. Ben de o dönem meclis üyesiydim. Yapım işini belediye iştiraki İZBETON'a verelim kararı alındı," diyen Tugay, asıl sorunun bu noktadan sonra başladığını ifade etti.
İZBETON'un yüklenici olmasına rağmen işi kendi yapmak yerine, finansman sağlayacak iş insanlarının kurduğu kooperatiflere devrettiğini belirten Tugay, bu yapının klasik kooperatifçilik modeline uymadığını ve hukuki tartışmalara neden olduğunu söyledi. "Normalde yapı kooperatiflerinde usul, kooperatif arsanın sahibidir. O zaman müteahhitlik yetkisini de alabilirler ama burada yetki izbeton’da, arsa sahibi İzBB ama arsanın gerçek sahibi vatandaşlar, normal kooperatif modeline tam uymayan başka bir durum var burada. Kooperatifleri tabi ki doğru buluyoruz ama yapı kooperatiflerinin eskisi kadar popüler olmamasının nedeni bildiğimiz anlamda yapı kooperatifi değil bunlar. Sadece maddi olarak buraya katkı verecek insanların bir araya gelmesi. Bu durum o dönem mecliste muhalefet tarafından çokça konuşuldu ve bazı süreçler yaşandı" diyerek, davanın temelini oluşturan hukuki soruna dikkat çekti.
Rakamlarla ilerlemeyen inşaatlar: '4 ayda %2 ilerleme ile inşaat biter mi?'
Başkan Tugay, kooperatif modelini durdurma kararının arkasındaki tek nedenin hukuki zorunluluklar olmadığını, aynı zamanda inşaatların fiilen yürümemesinin de en önemli etken olduğunu rakamlarla ortaya koydu. "İnşaatlar yapılıyor muydu, ilerliyor muydu diye bakmamız lazım. İlerlemiyorsa en büyük mağdur, evlerini teslim edeceğimiz sözünü verdiğimiz hak sahipleridir," diyen Tugay, göreve geldikleri Nisan 2024 itibarıyla kooperatiflerin yürüttüğü 5 şantiyedeki ilerleme oranlarını tek tek açıkladı.
"Örnekköy 3. Etap ile 2021'de sözleşme imzalanmış. Kasım 2023'te bitmesi gerekiyormuş, yani biz göreve gelmeden aylar önce. Üstüne 210 gün süre uzatımı verilmiş. Nisan 2024'te biz göreve geldiğimizde inşaat sadece yüzde 20 seviyesindeydi. Temmuz 2024'te mahkeme tespiti yaptırdığımızda ise yüzde 22. Yani 'yapılıyordu' dedikleri inşaatın hem sözleşme süresi hem uzatma süresi dolmuş ve 4 ayda sadece yüzde 2 ilerlemiş. Siz belediye başkanı olsanız bu inşaat biter der misiniz?" diye soran Tugay, benzer bir tablonun diğer etaplarda da yaşandığını belirtti. Uzundere'de bir şantiyenin 2 yılda sadece yüzde 5 seviyesine geldiğini, bir diğerinin ise hiç başlamadığını ve inşaat ruhsatlarının dahi alınmadığını söyleyen Başkan, "Bu durumu seyretmeye devam mı etmeliydik? Oradaki hak sahiplerinin evlerine kavuşması için bu inşaatları biz yapmaya karar verdik," dedi.
'İhaleleri yaptık, evleri biz bitireceğiz'
Kooperatif modelini durdurduktan sonra hızla harekete geçtiklerini ve yarım kalan inşaatları tamamlamak için ihaleler yaptıklarını belirten Cemil Tugay, amaçlarının vatandaşı bir an önce evlerine kavuşturmak olduğunu söyledi. "Biz inşaatları bitirmeye çalışıyoruz, bunu anlamak bu kadar mı zor?" diyen Tugay, "Örnekköy'deki 2 etabın ihalesini yaptık, inşaatlar geçen Aralık'tan beri devam ediyor. Önümüzdeki bahar aylarında teslim etmeyi hedefliyoruz. Uzundere'yi de ihale ettik, yakında yapımına başlanacak. Mümkün olan en kısa sürede inşaatları tamamlayıp önce hak sahiplerine, ardından da kooperatif üyelerine dairelerini teslim edeceğiz," diyerek kararlılık mesajı verdi. Kooperatiflerin açtığı tüm davaları kazandıklarını ve mahkemelerin de yapılan ihalelerin usule uygun olduğunu onayladığını belirten Tugay, "Bütün bunlardan sonra, nasıl bir zihniyet 'Cemil Tugay kooperatiflere karşı' diyebilir? Bu kadar haksız, yalan, kötü bir iftira olabilir mi?" diyerek kendisine yöneltilen eleştirilere bir kez daha isyan etti.