Haber/Gamze Elçi - Küresel çapta yaşanan lojistik sorunların yanı sıra iklim krizleri ve savaşlar da gıda temininin önemini bir kez daha gündeme getirdi. Bir zamanlar buğdayın anavatanı olan Türkiye'de çiftçinin artan maliyetlerini bile karşılamakta zorlanması, ürettiği ürün nedeniyle traktörüne, tarlasına icranın gelmesi çiftçiyi tarım ve hayvancılıktan uzaklaştırdı; ithalatın önünü açtı. Binlerce hektarlık tarım arazileri, binlerce traktör ve tarım aleti çiftçilerin kredi borcunu ödeyememesi nedeniyle icradan satılırken bu durumu yaşamak istemeyen üretici, tarlasını ekmiyor; hayvanını kesime gönderiyor. Tarımın tekrar eski gücüne kavuşması için önerilerde bulunan uzmanların ortak görüşü ise, kooperatiflerin hem yapısal hem de finansal açıdan güçlendirilmesi.
TARIM OSB'LER YANLIŞ
Bu hedefleri gerçekleştirmek için yola çıkan İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir Köy Koop ve Köy Koop üyesi olan başta Gödence, Bademli ve Tire Süt Kooperatifleri olmak üzere tüm kooperatifler ile Türkiye'ye örnek projeler gerçekleştiriyor. Fakat yaşanan sorunların da acilen çözülmesi gerekiyor. Örneğin İzmir Köy Koop Başkanı Neptün Soyer, tarımsal planlamanın sadece fiyat belirlemek olmadığını söylerken, kooperatiflerin birbiriyle rakip haline getirilmesinin de bu yapıyı zayıflatacağına işaret etti. Maliyetlerin düşürülmesi için meraların daha etkin kullanılması gerektiğinin altını çizen Soyer, meraları iyileştirilmesi için de kamuyla birlikte hareket edilmesi gerektiğine dikkat çekti. Tarım OSB'lerin küçük üreticiyi korumasız bırakacağını da açıklayan Soyer, küçük aile işletmeleri ve köylerin korunması için Tarım OSB'lerin yanlış karar olduğunu söyleyerek, “Özellikle Bergama'daki Tarım OSB, doğru bir bölge olduğunu düşünmüyorum ve o şekilde hayvancılık yapılamaz. Küçük aile işletmeleri ve köylerin korunması için Tarım OSB'ler yanlış bir karar” dedi.
ÇÖZÜM MERADA
Tarımsal planlama yapılırken su, toprak, güneş gibi her şeyin en ince ayrıntısına kadar düşünülmesi gerektiğini kaydeden Soyer, “Biz İzmir'de küçükbaş hayvancılığın tekrar gündeme taşıdık. Çünkü bu sistemde mera ve otlaklar da yoğun şekilde kullanmakta. Merada ot da var su da. 6 ay hayvanı orada otlatıyorsunuz. Hem suyu dağdan gelen sudan içiyor hem de yemini meradan ediniyor. Yem ve su maliyetleri düşüyor. Hayvanlarınız dışarıda olunca elektrik masrafınız da iniyor. Büyükbaş hayvancılık tabi ki olacak ama küçükbaş hayvancılık da iyileştirilerek çoğaltılmalı; yaygınlaştırılmalı. Meraları iyileştirilmesini de tüm kamu birlikte hareket etmeli. 'Sadece ben bilirim ve ben yaparım' diyerek bu işler yapılamaz” ifadelerini kullandı.
DÜNYAYA ÖRNEK
Kooperatiflerin, üreticinin tek başına almakta zorlandığı ekipman ve araçlarla destek olduklarını açıklayan Tire Süt Kooperatifi Başkanı Osman Öztürk ise 15 traktör ve 43 iş makinasının yanı sıra havadan dron kullanarak ilaçlama hizmetiyle kooperatif ortaklarının verim kaybının önlendiğini kaydetti. Tire Süt Kooperatifi'nin projeleriyle Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO’dan “Dünyaya Örnek Kırsal Kalkınma Modeli” seçilmesinde yerel yönetimlerle yapılan işbirliklerinin önemli olduğunu da vurguladı.
GB, BİZE ENGEL
Gödence Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Çağatay Özcan Kokulu da 50 yılın sonunda 20 markayla yollarına devam ettiklerini; Türkiye zeytinyağı sektöründe 4 markası olan tek kooperatif olduklarını ifade etti. Almanya Kooperatifler Federasyonu ile de anlaşma yaptıklarına dikkat çeken Kokulu, ihracatta en önemli sorunun ise Gümrük Birliği anlaşması nedeniyle ödemek zorunda kaldıkları ek vergiler olduğunu belirtti. Susuzluk tehlikesine karşı, ortak kullanıma yönelik yağmur suyu biriktirme göletleri yapılması gerektiğini açıklayan Kokulu, bunun için kooperatifler ile DSİ'nin ortak çalışabileceğini söyledi.
ABD'DEN 30 ÖĞRENCİ
Bademli Fidancılık Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Selçuk Bilgi, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin destekleri sayesinde ülke çapında örnek işlere imza attıklarını açıkladı. Bunun sonucu olarak da İzmir tarım konusunda ülkemizin öncü ili haline geldiğini aktaran Bilgi, 850 ortakla yıllık 100 milyon civarında süs bitkisi üretir hale geldiklerini kaydetti. ABD'deki Arizona Üniversitesi'nden her yıl kooperatife 30 öğrencinin geldiğine de dikkat çeken Bilgi, susuzluğa karşı çok daha az su isteyen fidanların yetiştirilmesi için de yoğun şekilde çalıştıklarını anlattı.
