Hazırlayan/ Başak FINDIKÇIOĞLU/ Sınıf Öğretmeni/ Yaratıcı Drama Öğretmeni
Bizler bahçede oynayan çocuklardık. Büyükler oyunları öğretirdi, hep birlikte oynardık. Şimdilerde sokakta oynamak diye bir şey kalmayınca öğretmenler oyunlar öğretip, kontrollü oyun ortamları yaratmak zorunda kaldı. Sokaklardan atölyelere taşındı oyunlar. Bu da oyunların tarzını bir nebze de olsa etkilemiş oldu. Tabi ki değişen dünya koşulları ve gelecek nesilden beklenen davranış biçimleri de öğrenme ve oyun süreçlerini etkiler oldu. Bu noktada sizlere evde de oynanabilecek ve hatta çocukların farkına bile varmadan ders tekrarı da yapabilecekleri oyun önerilerim olacak. Bu oyunlar grupça oynandığı zaman daha keyifli olduğundan anne babaların da oyuna dahil olması gerekecek. Bu da çocuğunuzla belki de yeniden tanışmanızı sağlayacak, aranızdaki ilişkileri de güçlendirecek. Öğretmenlerimin hep kullandığı bir cümle vardı; “Elimde sihirli bir değnek olsa kafanızı açıp bilgileri içine sokarım” diye. Eğitimde böyle bir sihirli değnek varsa; o oyundur. E biraz evlerimiz dağılacak, toplanmasında mutlaka çocukların yardımcı olmasını sağlamalıyız ki sorumluluk bilincini de geliştirebilelim. Haydi başlayalım öyleyse:
Evde survıvor
Evde minderler, sandalyeler, ip, top, kova vardır. Onları kullanarak bir parkur oluşturmak, bu parkuru süreli geçmek eğlenceli bir aktivite olabilir. Ev halkı ile takımlar oluşturup karşı takım için en zorlu parkuru kurmaya çalışabilirsiniz. Bu çocuğunuzu tatlı bir rekabet düşünmeye ve elindeki malzeme ile yenilikler üretmeye zorlayacak. Çuval yarışlarını bilirsiniz. Bunu eve göre düzenleyebiliriz. Bir uzun kumaş parçası veya şalı iki ucundan birleştirilerek bir çember oluşturun. Bu kumaşın içine giren çocuğunuz ayakları ile kumaşın bir ucuna bassın, diğer ucunu da eliyle tutsun. Bu şekilde belirlenen mesafeyi ilerlemeye çalışsın.
Hazine avı
Evin içine sakladığınız bir nesneyi (oyuncak, kitap, çikolata …vb) evin krokisi üzerinde işaretleyerek buldurabilirsiniz. Kroki olmazsa yönergeler de işimizi görür. 'Buzdolabının ikinci rafının sol köşesinde' gibi. Adım adım yönergeleri yazarsanız okumaya geçenler için okuduğunu anlama çalışmaları da yapılmış olur.
Madem okumadan bahsettik. Bir çocuk kitabını önce siz okuyun ve ona anlatın. Ama en can alıcı yerinde hikayeyi kesin. Onun tamamlamasını isteyin. Hatta belki canlandırmasını bile yapabilir. Olmadı yazar ya da anlatır. Eğer meraklandırmayı başarırsanız kitabı okumak isteyecektir. Kitap bitince aranızda bu kitapla ilgili sohbet etmeyi, kendi hayallerinizi de paylaşmayı unutmayın. Ayrıca sosyal medyada çocuk yayınlarının okumaları da yapılıyor. Bunları takip ederek dinleme etkinliklerini de yapabilirsiniz.
Plastik şişelerle bowling
Biz yine hareket odaklı etkinliklere yoğunlaşalım. Evde bowling de oynayabiliriz. Odanın bir ucuna koyacağımız plastik şişeler ve top yeterli olacak. Eğer matematik de çalışalım derseniz şişelerin üzerine sınıf düzeyine göre sayılar yazıp devirdikleri şişelerin puanını hesaplaması için toplamalarını isteyebilirsiniz. Normalde topla deseniz mızmızlanacağı sayıları büyük bir hevesle toplayacağını göreceksiniz. Bu toplama işini tavla zarları ile de yapabilirsiniz. Evde kağıt, makas, yapıştırıcı varsa siz de büyük zarlar hazırlayabilirsiniz.
Nefes çalışmaları bu süreçte stres düzeyini de azaltacağı için etkili olacaktır. Bunun içinde keyifli etkinlikler var. En basiti balon şişirme. Şişirdiğiniz balonlardan kuklalar da yapabilirsiniz. Başka bir oyunda yere, masaya bantla bir yol oluşturabilirsiniz ya da kağıda çizersiniz. Bu yolda ilerleyecek kağıttan bir gemi, bir kuş tüyü gibi hafif bir nesneyi üfleyerek yoldan çıkarmadan hedefe götürmesini izlemek keyifli olacaktır.
Hayal gücümüzü unutmayalım
Birlikte bir hikaye yazın. İçinde elektrikli bir ev aleti, bir hayvan geçsin. Hikayede bu kelimeleri her kullandığınızda çocuğunuz onun sesini çıkarsın. Anlattığınız hikayenin kahramanının, yaşadığı duyguları mimikleri ve sesiyle canlandırmasını da isteyebilirsiniz. Nefes çalışması derken duygu ifadelerine de girmiş olduk. Belki durumla ilgili duygularını sizinle bir hikaye ile paylaşabilir. Yahut ev ahalisi toplanıp birer cümle söyleyerek hep birlikte bir öykü yazabilirsiniz. Bu esnada sesinizi kaydederseniz güzel bir hatıra olur. Oluşturduğunuz öyküyü yazıp resimlemeniz de mümkün.
Evinizde paket lastiği ya da lastik tokalar vardır. Kağıt bardak? Öyleyse biraz da problem çözelim. Görevimiz kağıt bardaklardan kule yapmak. Sorun şu ki bardaklara dokunmak yok. Lastikleri kullanarak bardakları taşımanın bir yolunu bulması gerekecek. İnşaata başlamışken çöp şiş çubuklarını oyun hamuru ile birbirine tutturarak yapabileceğimizi en yüksek kuleyi inşa etmeyi de denemelisiniz.
Lastikleri ve kağıt bardakları kullanabileceğiniz başka bir etkinlik de şöyle: terliğimizin üstüne lastik ya da ip yardımıyla kağıt bardakları sabitleyelim. Bu bardakların içine koyduğumuz pipon toplarını başka bir noktadaki büyük kutuya taşıyıp, içine atmayı deneyelim.
Bilgisayarsız kodlama
Bu sıralar oldukça popüler olan kodlama etkinliklerinin bilgisayarsız versiyonlarını da yapmanız mümkün. Yerde bantlarla oluşturabileceğiniz karelere bölünmüş alanın aynısını kağıda da çiziniz. Kağıttaki adımları takip ederek yerdeki tabloda ilerleyebilir. Yerdekinde yaptıklarını kağıda aktarabilir. Kaç adım attığını, hangi yöne attığını söyleyebilir. Hatta daha büyük sınıflarda cetvel, metre yardımıyla kareleri ölçerek ilerlediği yolu da hesaplayabilir. Yatay ve dikey düzlemlere harf ve sayılar vererek koordinatlar da çalışabilirsiniz. Satranç tahtası gibi düşünün ve elindeki oyuncak dolu bir sepetten söylediğiniz bir oyuncağı bulup mesela B4 koordinatına yerleştirmesini isteyin.
Hazır hesaplamalara girmişken çocuğunuzla alışveriş oyunu oynayabilirsiniz. Kimin bakkal olacağına karar verin. Mutfak sizin bakkalınız olsun. Önce bir alışveriş listesi yapın. Sonra bakkala alışverişe gelin ve aldıklarınızı hesaplayın. Bilinçli tüketicilik mi dersin, matematik hesabımı. Ama rolde kalmayı unutmayın. İşin eğlenceli kısmı burada.
Şimdi haberleri veriyoruz
Rol yaparak oynanabilecek başka oyunlar da var. Mesela haberler. Evinizde hazırladığınız kahvaltıyı bir haber sunuyor gibi duyurabilirsiniz. Birlikte yemek programı yapabilirsiniz. Sunucu ya da aşçı; rollere siz karar verin. Her türlü soru sorma, ifade becerileri gelişecektir.
Sessiz film oyununu herkes bilir. Bunu bir de şöyle oynamayı deneyin. Evde birinin partisi var. Hep birlikte ona gelmişsiniz. Ancak partiye gelenler birer nesne ve ev sahibi bunu bilmiyor. Nesnelerin hareketlerini, seslerini taklit ederken partide olduğunuzu da unutmayın. Bakalım ev sahibi ne olduğunuzu tahmin edebilecek mi?
Eski oyunları hatırlayın
Bizler çocukluğumuzda kağıt üzerinde de onlarca oyun oynardık. Sos, amiral battı, tren gibi adam asmaca... Bu oyunları çocuğunuza öğretmen zamanı geldi bence. Hatta belki biliyordur. Bırakın kuralları o anlatsın.
Unutmamalıyız ki onlar hareket etmek istiyorlar. Bunu kontrollü yapıp daha güvenli hale getirmek bizim elimizde. Ayrıca ders de çalışmaları gerekiyorsa bunu hadi çalış diyerek yaptıramayız. Küçükken bize de yaptıramadılar. Elimdeki malzeme, çocuğumun ihtiyaçları ve istekleri belli. Gerisi sizin yaratıcılığınıza kalmış. İnananın bunlar sadece çocuklar için değil. Sizin için de iyi olacak.
