İsrail ile Hamas arasında, Gazze Şeridi’nde 46 gün süren çatışmaların ardından varılan ateşkes anlaşmasının bir parçası olarak, esir takası yapılması bekleniyor. Ancak anlaşmanın uygulanması konusunda taraflar arasında henüz tam bir mutabakat sağlanamadı. ABD medyası, anlaşmanın “kabul edildiğini ve üzerinde anlaşmaya varıldığını” duyurdu, ancak İsrail, esir takasının Cuma gününden önce gerçekleşmeyeceğini açıkladı. Hamas ise anlaşmanın imzalanması için Katar’ın arabuluculuğunu bekliyor.
Esir takası nasıl olacak?
İsrail ile Hamas arasında yapılan anlaşmaya göre, İsrail, Gazze’de tuttuğu iki İsrailli sivili ve iki askerin cenazesini Hamas’a teslim edecek. Hamas da İsrail hapishanelerinde bulunan bazı Filistinli mahkumları serbest bırakacak. Taraflar arasındaki esir takası, daha önce de 2011 yılında gerçekleşmişti. O zaman İsrail, Hamas’ın 2006 yılında kaçırdığı asker Gilad Shalit’i serbest bırakmak için 1.027 Filistinli mahkumu salıvermişti.
Ateşkes ne kadar sürecek?
Serbest bırakma , İsrail ve Hamas tarafından Çarşamba günü kabul edilen ve başlangıçta dört gün sürmesi beklenen geçici ateşkesin bir parçası ve aynı zamanda acilen ihtiyaç duyulan insani yardımın Gazze'ye gönderilmesini de içeriyor.
İsrail ile Hamas arasında 23 Kasım'da yürürlüğe giren ateşkes anlaşması, 46 gün boyunca devam eden çatışmalara son verdi. Çatışmalarda iki tarafında çok fazla kaybı yaşandı. Ateşkes anlaşması, Mısır’ın arabuluculuğu ve ABD’nin baskısıyla sağlandı. Ateşkesin süresi belirtilmedi, ancak tarafların ateşkese uymaları için uluslararası toplumun desteği gerekiyor. Ayrıca ateşkesin devam etmesi için, İsrail’in Doğu Kudüs’teki Mescid-i Aksa ve Şeyh Cerrah mahallesindeki Filistinlilere yönelik saldırılarına son vermesi ve Gazze’ye insani yardım ulaştırılması da önemli. Hamas, İsrail’in bu konularda taahhütlerini yerine getirmemesi halinde, ateşkesin kırılgan olacağını belirtiyor.
Ateşkesin sonuçları neler olabilir?
İsrail ile Hamas arasındaki ateşkes anlaşması, bölgedeki gerilimi azaltmak için bir fırsat sunuyor. Ancak ateşkesin kalıcı bir barışa dönüşmesi için, tarafların uzun süredir devam eden siyasi ve toprak anlaşmazlıklarını çözmesi gerekiyor Hamas ise Gazze’de Filistin halkının yaşam koşullarını iyileştirmek için uluslararası toplumla işbirliği yapmak zorunda. Ayrıca Filistin yönetimi ile Hamas arasındaki bölünmeyi de aşmak gerekiyor. Filistin yönetimi, geçen ay ertelenen seçimlerin yeniden yapılmasını istiyor. ABD Başkanı Joe Biden, ateşkesin ilerleme için bir fırsat sunduğunu söyledi. Biden, İsrail’in güvenliğine ve Filistinlilerin haklarına destek verdiğini belirtti. Ancak Biden’ın, İsrail-Filistin sorununu çözmek için ne kadar çaba göstereceği henüz belli değil. Esirlerin İsrail hapishanelerinde tutulan bazı Filistinlilerle takas edilmesi bekleniyor.İsrail Ulusal Güvenlik Danışmanı Tzachi Hanegbi, başbakanlıktan yapılan açıklamada, "Rehinelerimizin serbest bırakılmasına ilişkin müzakereler ilerlemekte ve sürekli olarak devam etmektedir" dedi.Açıklamada, "Serbest bırakmanın başlangıcı, Cuma gününden önce değil, taraflar arasındaki orijinal anlaşmaya göre gerçekleşecek" denildi.İsrail'in kamu yayıncısı Kan, kimliği açıklanmayan bir İsrailli yetkiliye dayanarak, anlaşmanın Hamas ve anlaşmanın ana arabulucusu olan Katar tarafından imzalanmaması nedeniyle 24 saatlik bir gecikme yaşandığını bildirdi. Yetkili, anlaşmanın imzalandığında yerine getirileceği konusunda iyimser olduklarını söyledi.İsrail Başbakanı Benjamin'in ismi açıklanmayan bir kaynaktan aktardığına göre Kan, "Medya dışında kimse yarın bir tahliye olacağını söylemedi... Rehinelerin ailelerinin karşı karşıya olduğu belirsizlik nedeniyle Cuma gününden önce herhangi bir tahliyenin planlanmadığını açıkça belirtmek zorundaydık" dedi. Netanyahu'nun ofisi böyle söylüyor.Diğer İsrail medyası da, Hamas'la mücadeleye ara verilmesinin Cuma gününden önce başlamayacağını belirten, isimsiz yetkililerden alıntılar yaparak benzer haberler yayınladı.
İnsan etkisi ve mücadele
- İsrail'in Lübnan'ın güneyine düzenlediği saldırıda aralarında Lübnanlı bir parlamenterin oğlunun da bulunduğu beş Hizbullah üyesinin öldüğü belirtildi.
- Zaman , çatışmalara ara vermenin başlangıcına doğru ilerlerken İsrail, Gazze'deki bombardımanına devam ediyor. Al Jazeera Arabic ve Filistin haber ajansı Wafa'nın haberlerine göre, bölge genelinde en az altı farklı bölgeye saldırı düzenlendi.Ölümcül saldırılar kuzeydeki Jabalia mülteci kampını da vururken, Han Yunus'ta 15 kişi hayatını kaybetti.
- ABD Merkez Komutanlığı çarşamba günü yaptığı açıklamada, USS Thomas Hudner savaş gemisinin Kızıldeniz'de devriye gezerken Yemen'in Husi kontrolündeki bölgelerinden ateşlenen birkaç "tek yönlü saldırı drone'unu" düşürdüğünü söyledi.
- Çarşamba günü Gazze'nin güneyindeki Şifa Hastanesi'nden toplam 190 hasta tahliye edildi. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi'nin açıklamasına göre, diyaliz hastaları Refah'taki Abu Youssef Al Najjar Hastanesi'ne kaldırılırken, diğerleri Avrupa Hastanesi'ne nakledildi.
Diplomasi ve Savaş...
- ABD Başkanı Joe Biden Çarşamba günü yaptığı telefon görüşmesinde Mısırlı mevkidaşı Abdülfettah el-Sisi'ye Kahire'nin İsrail-Hamas ateşkes anlaşmasına yönelik çabaları nedeniyle teşekkür etti. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamaya göre El Sisi'ye, "ABD'nin Filistinlilerin Gazze'den ya da Batı Şeria'dan zorla tehcir edilmesine, Gazze'nin kuşatılmasına ya da Gazze sınırlarının yeniden çizilmesine hiçbir koşulda izin vermeyeceği" konusunda güvence verdi.
- Beyaz Saray'a göre , Çarşamba günü yapılan başka bir telefon görüşmesinde ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Katar Başbakanı Muhammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani'ye ateşkes anlaşmasında Doha'nın arabuluculuğu için teşekkür etti . İkili ayrıca, kalan esirlerin serbest bırakılmasının sağlanması ve Gazze'ye insani yardım akışının artırılması konusunu da görüştü.
- Anlaşmanın açıklanmasından bu yana yapılan çeşitli telefon görüşmelerine ilişkin Beyaz Saray brifinglerinde, barış ve istikrarın sağlanmasına ilişkin tartışmalara yer veriliyor, ancak kamuoyu baskısının arttığı uzun vadeli bir ateşkesten bahsedilmiyor.
- ABD Demokrat Senatörü Elizabeth Warren Çarşamba günü ateşkes anlaşmasını destekleyen ve uzatılması çağrısında bulunan bir bildiri yayınladı. Ayrıca Netanyahu'nun askeri stratejisinin "insani bir felakete, Gazze'de binlerce sivilin ölümüne yol açtığını ve bölgenin uzun vadeli istikrarını tehlikeye attığını" da eleştirdi.
- Avrupa Komisyonu Çarşamba günü yaptığı açıklamada ateşkesi memnuniyetle karşıladı ve çatışmalara verilen dört günlük duraklama sırasında Gazze'ye yardım dağıtımını artıracağını söyledi.
- Katolik Kilisesi lideri Papa Francis , Çarşamba günü yaptığı genel dinleyici toplantısında, İsrail ile Hamas arasındaki çatışmanın savaşın ötesine geçerek "terörizme" dönüştüğünü söyledi. AP'ye göre kendisi ayrıca Filistinlilerle ve İsrailli esirlerin aileleriyle de ayrı ayrı görüştü. Wafa'ya göre Filistin heyetine Gazze Şeridi'ndeki kiliseyle günlük temas halinde olduğunu söyledi.
