Haber / Serap DİKMEN AHMETOĞLU
AKP ve MHP, Milletvekili Seçimi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ni TBMM Başkanlığı’na 17 Mart 2022 Perşembe günü sundu. Teklifin hazırlık aşamasında, anayasal bir hak olan gizli oy hakkının kesin şekilde kendilerine de uygulanmasını sağlayacak değişikliğin yapılmasını talep eden engelli yurttaşlar, sunulan teklif karşısında hayal kırıklığına uğradı.
298 Sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 93. maddesinde, düzenleme talebinde bulunan görme engelli bireyler, Anayasa ve diğer mevzuatla güvence altına alınan gizli oy kullanma hakkının bu maddeyle ihlal edildiğini savunuyor. TBMM’ye sunulan teklifte düzenlemelerin yer almaması üzerine tepki gösteren Engelsiz Erişim Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Nurşen Korkmaz, www.change.org/engelsizsecim adresinde bulunan ve 40 sivil toplum kuruluşunun imza koyduğu çağrı ve dilekçelerini tekrar gündeme getirerek, tüm yurttaşların destek vermesini istedi.
‘ÖNERİMİZ YER ALMADI’
Tek başlarına, mahrem biçimde oy kullanmalarını garanti altına alacak değişiklik önerilerinin geçtiğimiz hafta Meclis’e sunulan kanun teklifinde yer almadığını belirten Korkmaz, “Hala geç değil. Bu teklif kanunlaşana dek mücadelemizi arttırarak sürdürmek istiyoruz. Bunun için herkesin change.org'da başlattığımız kampanyamıza destek olmasını, yaygınlaştırmasını diliyoruz. Bu desteğin, imzacı sayımızın artmasında önemli bir rolü olacağına inanıyoruz. Gerçek demokrasi herkesin oyunu engelsiz ve mahrem olarak kullanmasıyla mümkün olacak” dedi. Görme engelli bireylerin oy kabininde tek başına işaretleme yapamamaları, fiziksel engeli bulunanların sandıklara ulaşamamaları, işitme engellilere sandıkta işaret diliyle yardım edecek görevlilerin bulunmaması ve diğer engel gruplarının engel durumuna göre alınacak önlemlerin belirlenmemiş olmasının, kendi iradelerinin sandığa yansımasında engel oluşturduğunu vurgulayan Korkmaz, şunları söyledi:
‘DEĞİŞİKLİK YAPILMALI’
“Seçimler ve vatandaşların seçimlerde bağımsız, hür iradeleriyle gizli olarak oy kullanmaları Anayasa, uluslararası anlaşmalar ve diğer kanunlarla tartışmaya yer vermeyecek şekilde güvence altına alınmıştır. Ancak genelinde engelli bireylerin, özelinde ise görme engelli bireylerin oy kullanmaları konusunda ne yazık ki bu güvencenin varlığından söz etmek mümkün değil. Bizlerin de gizli ve bağımsız oy kullanmaları hususu kesin olarak hükme bağlanmış olmasına karşın 93. Madde, görme engelli bireylerin ancak bir refakatçiyle oy kullanabileceği şekilde düzenlenmiş, bağımsız oy kullanmalarını mevzuata aykırı olarak engelliyor. Gizli oy kullanma hakkı bu maddeyle ihlal ediliyor. Tüm engel gruplarının gizli ve bağımsız oy kullanmaları konusunda kanunda açık ve çözüme yönelik hüküm bulunmadığından, bu hakkın kullanılması sandık kurulunun keyfiyetine kalıyor, zaman zaman kolayca sınırlandırılabiliyor. Bu durum Birleşmiş Milletler Engelli Hakları İzleme Komitesi’nin de dikkatinden kaçmamış, tespit ve tavsiye kararlarıyla Seçim Kanunu’nda değişiklik yapılması ülkemize tavsiye edilmişti.”
DEĞİŞİKLİK TALEP EDİLEN 298 SAYILI SEÇİMLERİN TEMEL HÜKÜMLERİ VE SEÇMEN KÜTÜKLERİ HAKKINDA KANUN’un 93. Maddesinin TAM METNİ
Birleşik oy pusulasının atılması ve işaretleme:
Madde 93 – (Değişik: 17/5/1979-2234/1 md.) Kapalı oy verme yerinde birleşik oy pusulasını katlayıp yapıştırdıktan sonra, seçmen burasını terk eder ve birleşik oy pusulasını sandığa bizzat atar.
Körler, felçliler veya bu gibi bedeni engellilikleri açıkça belli olanlar, bu seçim çevresi seçmeni olan akrabalarından birinin, akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilirler. Bir seçmen birden fazla malule refakat edemez.(1) (Değişik üçüncü fıkra: 13/3/2008-5749/9 md.) Kurul başkanı, oyunu kullanan seçme ne kimlik kartını verirken seçmen listesindeki adı karşısına imzasını attırır. İmza atamayanların sol elinin başparmağının izinin alınmasıyla yetinilir. Bu parmağı olmayan seçmenin hangi parmağını bastığı yazılır.
Maddenin 2. FIKRASI’NDA TALEP EDİLEN DEĞİŞİKLİK METNİ
Engelli bireyler hakkında oy kullanacağı sandıkta her türlü önlem alınır. Yüksek seçim kurulu; engelli bireyleri gizli, Bağımsız ve tek başına oy pusulasına işaretleme yapabilmesi için Teknik alt yapıyı hazırlar ve her türlü araç gereci o sandıkta bulundurur. Eğer isterse engelli birey, kendisinin belirleyeceği bir kişinin refakatiyle oyunu kullanabilir.
Maddenin sonuna eklenmesi istenilen fıkra.
Bu madde kapsamında yapılacak uygulama ve alınacak önlemleri gösteren usül ve esaslara ilişkin düzenlemeler, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve Yüksek Seçim Kurulu’nca kanunun yayımı tarihinden itibaren üç ay içerisinde çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
