İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İstanbul Planlama Ajansı (İPA), “İstanbul’da Emekli Olmak 2024” araştırmasını yayımladı. Araştırma, İstanbul’da yaşayan emeklilerin yaşam koşullarını, SGK ve TÜİK verileri ile yüz yüze yapılan araştırmalarla değerlendirdi. Bulgulara göre, İstanbul’da altı haneden biri sadece emekli aylığı ile geçiniyor. İstanbul’da aktif çalışmayan ve sadece emekli aylığı ile geçinen 811 bin 40 hane olduğu belirlendi. Bu oran tüm haneler içerisinde yüzde 16,8 olarak hesaplandı. Ayrıca, her 10 haneden 1’inin en düşük emekli aylığı ile geçinen emekli haneler olduğu görüldü.
Emekliler Çalışmaya Devam Ediyor
İstanbul’da her 3 emekliden biri resmi olarak çalışmaya devam ediyor. Yaşlılık veya emeklilik aylığına hak kazanmış kişilerin yüzde 28,4’ü çalışmayı sürdürüyor. SGK verilerine göre, 2023 yılında 507 bin 574 kişi emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kanunundan faydalandı. İstanbul’da EYT’den faydalananların yüzde 52,2’si yani her 2 EYT’liden 1’i çalışmaya devam ediyor. Türkiye genelinde bu oran yüzde 47,9 olarak gerçekleşti.
Satın Alma Gücü Azaldı
Veriler, emeklilerin yaşam koşullarının her geçen gün zorlaştığını bir kez daha gözler önüne serdi. 2010 yılında asgari ücretten daha fazla olan en düşük emekli aylığı, geçtiğimiz 15 yıl içinde bir asgari ücretin neredeyse yarısına denk geldi. 2010 yılında 680,3 TL olan en düşük emekli aylığı 2024 yılında 10 bin TL olurken; asgari ücret 587,85 TL’den 17.002 TL’ye yükseldi. Emekli aylığının asgari ücrete oranı yüzde 115 seviyesindeydi, ancak günümüzde bu oran yüzde 58,8’e düştü.
Konut Fiyatları ve Kira Maliyetleri
Emekli aylığının satın alma gücü de düştü. 2010 yılında en düşük emekli aylığı ile 11,4 gram altın ya da 453 dolar alınabiliyorken, günümüzde en düşük emekli maaşı ile 4,4 gram altın ya da 319 dolar alınabiliyor. İstanbul’da 100 metrekarelik bir konut fiyatı 2010 yılında 224 emekli maaşına denk gelirken, 2022 yılında 672 emekli maaşına yükseldi. Günümüzde ise bu oran 460 adet en düşük emekli maaşı seviyesinde.
Kirada Yaşayan Emekliler
İstanbul’da sadece emekli maaşı ile geçinen toplam kiracı hane sayısı 148 bin 420. Bu, emekli maaşıyla geçinen her 5 haneden 1’inin kirada yaşadığını gösteriyor. İstanbul’da kiracı olan iki kişilik emekli hanesinin ortalama yaşam maliyeti nisan ayında 24 bin 991 liraya ulaştı. Yüz yüze görüşmelerde, İstanbul’da emeklilerin yüzde 15,6’sı "ödemelerimi yapamadım, borca girdim", yüzde 14,2’si "aslında pek geçinemedim", yüzde 54,4’ü ise "kıt kanaat geçinebildim" dedi. Geçinebildiğini söyleyen emeklilerin oranı sadece yüzde 15,8 oldu.
