İzmir'in Ödemiş ilçesinde 1968'de kurulan Bademli Fidancılık Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, başta meyve fidanı olmak yıllık ürettiği 5 milyon fidanla Türkiye tarımına katkı sağlıyor. Fidan üretim merkezlerinden olan Bademli'de üreticiler Mustafa Başer ve Selçuk Bilgi öncülüğünde 1968'de, köylüye gelir kapısı oluşturmak amacıyla kooperatif kuruldu.
Yetiştirilen elma, armut, ceviz, kiraz, nar gibi fidanlar ilk olarak çevre il ve ilçelere satıldı. Sonrasında Türkiye'nin her yerinden fidan talebi gelmeye başladı. Teknolojik gelişmeleri takip eden ve sadece fidan üretimini yeterli bulmayan kooperatif ortaklarından gelen talep üzerine 1975'te de zeytinyağı fabrikası hayata geçirildi. Zeytinyağı fabrikasında soğuk, 3 fazlı ve taş sıkım yapan kooperatif, yılda 300 ton yağı pazarla buluşturdu. Zaman içinde hayvancılık alanına da yatırım yapılan kooperatif, yaklaşık 5 bin 200 hayvanla süt ürünleri üretimine de girdi. Günlük 20 ton civarı sütten yoğurt, ayran, tereyağı ve peynir üreten kooperatif, 80 ton civarında da çiğ süt satışı gerçekleştiriyor.
Yerli ceviz türü geliştirdiler
Kooperatif bünyesinde kurulan laboratuvarda fidan üretimi yapılırken aynı zamanda Ar-Ge merkezinde de yeni türlerle ilgili çalışmalar yürütülüyor. İlk hasadı yapılan ve "Potamia Erdin" ismi verilen yerli ceviz türünün yanında hastalıklara dayanıklı elma ve armut çeşitleri üzerinde de çalışmalar yürütülen biyoteknoloji laboratuvarında yılda 5 milyon aşısız anaç fidan üretiliyor.
Ayrıca kooperatif Türki cumhuriyetlere yılda yaklaşık 2 milyon dolarlık fidan ihracatına da imza atıyor. Kooperatif bünyesinde 120 kişi istihdam edilirken bunlardan 90'ını kadınlardan oluşuyor.
"Nereye kadar ithalat"
Kooperatif Başkanı Selçuk Bilgi, Bademli'nin mitolojideki isminin Potamia olduğunu söyledi. Potamia'nın ırmakların kesişim noktasına anlamına geldiğini belirten Bilgi, yaklaşık 50 yıldır başkanı olduğu kooperatifte birlik amacıyla yola çıktıklarını vurguladı. Hali hazırda 785 ortakla Türk tarımına hizmet ettiklerini dile getiren Bilgi, meyve fidanlarının anaçlarını 10 yıl öncesine kadar Yunanistan'dan ithal ettiklerine dikkat çekti. Daha sonra "Nereye kadar ithalat yapacağız" dediklerini ve Yunanistan'dan ithalat yaptıkları firmayı Türkiye'de beraber yatırım yapmaya davet ettiklerini ancak olumlu cevabı alamadıklarını kaydeden Bilgi, şöyle konuştu: "Biz yolumuza devam ettik. Yaptığımız yatırımdan sonra 'yılda 15-20 bin ancak fidan üretirsiniz' dediler. Aradan 5 geçti geldiklerinde gördüler ki yılda 2 milyon fidan üretiyoruz, afalladılar.
Yılda 3 milyon avroya varan ithalatımız oluyordu. Bazıları 27 günde ancak geliyordu. Bu süre içinde fidanlarda yüzde 60'lara varan fireler oluşuyordu. Baktık ki bu olacak gibi değil. Hem ithalatın önünü kesmek hem de daha verimli meyve anacı üretmek için bu sisteme geçtik. 10 yıllık çalışmanın neticesinde yılda 5 milyon fidan üretiyoruz. Önümüzdeki yıllarda hedefimiz 10 milyon fidan üretmek. "
Bilgi, bazı belediyelerin özellikle yurt dışından ithal fidan aldıklarını işaret ederek, söz konusu kurumlara yerli ürün kullanma çağrısında bulundu. Ürettikleri yerli ceviz türünün çok beğenildiğini vurgulayan Bilgi, Ar-Ge merkezinde ihracata yönelik yeni türler üzerinde çalışmalar yaptıklarını da sözlerine ekledi. (AA)
