Haber / SELDA AK

Pandemi dünya genelinde birçok alışkanlığı değiştirdi. Bu küresel salgından etkilenen iş kolları arasında inşaat sektörü de yer aldı. Koronavirüs (Kovid-19) salgını, her ne kadar inşaat sektöründe üretimi durdurmasa da tüketici talebinde birçok değişime neden oldu. Pandemi ile beraber şehir merkezlerinden uzaklaşıp izole bir yaşam sürmeyi tercih edenlerin sayısı arttı. Çok sayıda kişi şehir merkezinden ayrılıp az katlı binaların yer aldığı sayfiye yerlerine taşındı. Yazlıklar, kışlık olarak da kullanılmaya başlandı. İzmir’in Çeşme, Urla, Seferihisar gibi yazlık ilçelerinde de yılın 12 ayı boyunca yaşayanların sayısı arttı.

YÜZDE 64.43 ARTTI

Salgın ve yasaklardan dolayı insanlar evlerde daha çok vakit geçirince, daha geniş ev ve daha geniş balkon talebi arttı. İş durumu veya ekonomik koşullardan dolayı müstakil eve geçemeyenler, bu kez daha geniş balkonları olan, metrekaresi daha büyük evleri tercih etmeye başladı. Müstakil evlere olan talep hem kira hem de satış fiyatlarında büyük artışlara neden oldu. Gayrimenkul değerleme şirketi endeksa.com’un verilerine göre konut fiyatları son bir yılda yüzde 31.68 artarken müstakil konutlarda fiyat artışı yüzde 64.43’e ulaştı. Müstakil konutlar şehir merkezindeki konutların 2 katı değer kazandı. Türkiye’de müstakil konutların ortalama metrekare satış fiyatı 5 bin 801 TL, ortalama konut fiyatı 1 milyon 160 bin 200 TL oldu.

Pandemi en çok inşaat malzemeleri sektörüne yaradı. İnşaat malzemeleri sektörü pandemide hem iç hem de dış pazarda büyüdü. Pandemide evde daha çok vakit geçiren vatandaşlar, bazı yenilemelere gitti. Tadilatların artmasıyla, inşaat malzemelerinde perakende satışlar 2 katına çıktı. Yurt dışında birçok üretim tesisi kapasitesini düşürünce, pandemide tam kapasite üretime devam eden Türkiye, Avrupa başta olmak üzere birçok kıtanın en büyük tedarikçisi oldu. Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (İMSAD) verilerine göre haziran 2021’de 2.89 milyar dolarlık ihracat yapıldı. Son bir yıllık inşaat malzemeleri ihracatı 25.86 milyar dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.

'ÇOK ŞEY DEĞİŞTİ'

Pandeminin inşaat sektöründeki değişimini iki açıdan ele alan İzmir Müteahhitler Derneği (İMDER) Yönetim Kurulu Başkanı İslam Yıldırım, salgınla birlikte düşük ve orta gelirli kesim için değişen bir durumun olmadığını kaydetti. Yıldırım, “Maddi durumu iyi olan, yüksek gelir kesimi grubu içinde olan vatandaşlar için çok şey değişti. Şehirden çıkıp sayfiye yerlerinden yazlık aldılar. Bu düşüncenin altında daha bireysel bir hayat yaşama isteği oldu. Bizim toplumumuzun yüzde 80’i düşük ve orta gelirli grubu oluşturuyor. Devamlı sahada olan biri olarak gözlemlerime göre, pandemi bu kesimdeki insanların ise yaşam alanı tarzında aman aman bir değişim yaratmadı” diye konuştu.

Pandemi sürecinde bütün sektörlerin darbe yediğini vurgulayan Yıldırım, “Pandemiden sonra insanların yaşam standartları değişti. Çünkü alım gücümüz değişti. Vatandaşımız enflasyona yenildi. Bunu kabul etmek zorundayız. Geçtiğimiz günlerde açıklanan verilere göre inşaat malzemeleri bu süreçte yüzde 42 oranında arttı. Konut satışları yüzde 53 oranında düştü. Hem inşaat maliyetlerinde hem faiz oranlarında ciddi artış oldu. Faiz oranları 0,64’ten 1,61’e, 1,81’e yükseldi. Pandemi insanların yaşam standartlarını değiştirerek aşağı doğru itti” ifadelerini kullandı.

KONUT ALIMI ZORLAŞTI

Haziran 2020’de Türkiye’de konut stoğunun yüksek olduğunu anımsatan Yıldırım, “Son 1 yıldır İzmir merkezinde sıfır konut veya inşaat yok denilecek kadar az. Geçtiğimiz günlerde 100 metrekarelik bir konutun maliyet hesabını yaptım. 325 bin TL maliyet çıktı. Buna otopark ve sığınak dahil değil. Yüzde 50 arsa payını da koyduğumuz zaman 650 bin TL yapıyor. Üzerine 150 bin TL kar payı koyarsak neredeyse 800 bin, 1 milyon TL’ye evi satmamız gerekiyor. Önceden rahatlıkla daire satabiliyorduk. Çiftlerden biri kredi öderken diğeri evi geçindiriyordu. Kredi oranları da düşüktü. Pandemi sonrasında orta gelirli vatandaş için konut alımı zorlaştı. Eskiden bize gelen 10 müşterinin 8’inin satın alma kapasitesi vardı. Ama şimdi 10 müşterinin 1’i konut satın alıyor. Önümüzdeki yıllarda bu şekilde devam ederse insanlar nasıl konut sahibi olacak? İnşaat maliyetleri yüzde 50 yüzde 100 oranında artıyor, memurun maaşı ise yüzde 5 artıyor. Bu yapıları ülkedeki  vatandaşa satacağız, Romanya, Bulgaristan vatandaşına değil. Bizim hitap ettiğimiz kesim düşük ve orta gelirli kesim. Bugün 500 liradan başlayan 1 milyon TL’yi bulan evleri yapıyoruz. Eskiden 1 milyon TL’yi kolay telaffuz edemezdik. Artık 1 milyon TL dediğimizde çok basit bir miktarmış gibi algılanıyor. Son 1 yıldır kafam rakamsal olarak da maliyet olarak da allak bulak olmuş vaziyette. 1 milyon TL’ye ev satsam bu daireden 150 bin TL kar elde edeceğim. Yani yüzde 15 oranında” dedi.

YÜZDE 80 İNŞAAT YAPAMIYOR

Dünyadaki tedarik ve üretim zincirinde normalleşme olursa, ister istemez inşaat malzemesi fiyatlarında gerilemenin olacağını belirten Yıldırım, “Fiyatlar geriler ama eski seviyeye de inmeyecektir. Öte yandan Türkiye’de her yıl 555 bin kişi evleniyor her yıl 150 bin kişi boşanıyor. Türkiye’nin ortalama konut ihtiyacı 700 bin civarında. Vatandaşların 2 sene sonra maaşları artar ve konut fiyatlarındaki artış durursa konut satışları olabilir.  Bugün 2 +1, 80 metrekare daire 700 bin TL oldu. Akıl alır gibi değil. 2018’de de insanlar alamadığı için konut stoku oluştu. Ardından fiyatlar düştükten, kredi oranları indikten sonra ev satışları oldu. Önümüzdeki iki yılda insanların gelirleri artarsa ve konut fiyatlarında gerileme olursa satışlarda hareketlilik, konuta erişim olabilir. Bugün için konuşacak olursak insanların konuta erişimi çok zor. Malzeme fiyatlarındaki artış bu şekilde devam ederse inşaatlar duracak. Şu an piyasadaki arkadaşlarımızın yüzde 80’i inşaat yapmıyor” diye konuştu.

FİYATLAR YÜZDE 100 ARTTI

Çeşme Alaçatı Müteahhit ve İş Adamları Derneği (ÇAMİAD) Başkanı Koray Eroğlu ise yaklaşık 1.5 yıllık pandemi sürecinde talepte çok yüksek oranda artışın olduğunu vurguladı. Eroğlu, “Öncelikle yazlık alanlarda kiralama başladı. Parası olan kitle ise satın almaya yöneldi. Sayfiye alanlarında kiralıklara da talep arttı. Bu da kira fiyatlarını normalin çok üzerinde patlamasına neden oldu. 150 bin, 200 bin TL bir sezon, 3 aylık fiyatlar 250 bin TL’ye ulaştı. Kiralama fiyatları neredeyse yüzde 100 arttı. Bu durum daha sonraki zamanlarda villa satışlarını gündeme getirdi. Özellikle Çeşme’deki villa satışlarında büyük artış yaşandı. Geçtiğimiz yıl satılık villa kalmadı. Tabii burada geçen sene satış fiyatlarının makul olmasının da payı vardı. Geçen seneye oranla da bu yıl villa satış fiyatları yüzde 100 oranında arttı. Bu artış sadece pandemiden değil maliyetlerin de bir anda çok artmasıyla oluştu. Geçen seneye oranla bu yıl fiyatlar yüzde 100 arttı. Geçtiğimiz yıl 2.5 milyon TL olan bir villa bu yıl 5 milyon TL’den satıldı. Pandemiyle birlikte hem kira hem de satılık fiyatlar yüzde 100 arttı. Diğer bir genel problem ise yazlık alanlarda olduğu gibi arsa kalmaması. Hem arsa maliyetleri hem arsa stoğunun kalmamış olması maliyetleri yüzde 100 ve üstü boyutlara getirdi” dedi.

Çeşme, cazibe merkezi oldu

İzole yaşam isteğinin Çeşme’de kiralamaları da beraberinde getirdiğini yineleyen Eroğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu yıl da kiralama çok vardı ama geçtiğimiz yıl kadar değil. İzole yaşam isteği burayı çok popüler hale getirdi. Bu kez kiralamalar yerine ev satışları başladı. Geçtiğimiz yıl da buna bağlı olarak ev stokları tükendi. Öte yandan buradaki İzmir ağırlıklı müşteri kitlesi Türkiye ağırlıklı müşteri kitlesine dönüştü. Hatta Almanya’dan gelen müşteri kitlesi de arttı, rant yükseldi. Çeşme’yi cazibe merkezi olacak bir yer olarak görüyorum. Hatta Fransız Rivierası’nın güzel kasabalarından Cannes gibi bir yer olacağına inanıyorum. Dolayısıyla pandemiyle birlikte Çeşme dönüşüme girdi diyebiliriz. Pandemi buranın kimliğini pozitif yönde değiştirdi. Dünyada birçok yeri gezdim Çeşme’de bu gezdiğim yerler gibi dönüşüme uğramaya başladı. Buradaki eksiklerin de zamanla belediyelerin hizmetleriyle tamamlanacağına inanıyorum.”

İnşaat sektörü yenilenecek

Pandemiyle beraber taleplerin değiştiğini, müteahhitlerin de taleplere göre yeni binalar inşa edeceğini ifade eden Karşıyaka Yapı Müteahhitleri Derneği Başkanı ve İzmir Ticaret Odası İnşaat Komitesi Meclis Üyesi Niyazi Gültekin, “Pandemi başlayana kadar evler sürekli küçülüyordu. Pandemide evde daha çok vakit geçirmek zorunda kalınca, küçük evlerin işlevsiz olduğu ortaya çıktı. Pandemi ile beraber geniş ve balkonlu evler daha çok talep gördü. Pandemide evden çalışma modeli de yaygınlaştığı için ekstra odaya ihtiyaç duyuluyor. Bu talepler inşaat sektörünü yeniden şekillendirecek. Küçük daireler yerini büyük dairelere bırakacak. Balkon daha da önem kazanacak” dedi.