Ayşegül GÜNEYSU YETİŞENLER

Tarım sektoru ihracatta ulkemize sağladığı net doviz girdisi yanında; uretim, ambalaj ve lojistik gibi ilişkili sektorlerdeki istihdama yapmakta olduğu katkı ile ulkemiz ekonomisi acısından stratejik oneme sahip bir sektor. Yaş meyve sebze sektoru ise; tarım sektoru icerisindeki en onemli alt sektorlerden biri olarak karşımıza cıkıyor. Turkiye, uretime musait verimli ve geniş tarım alanları, değişik bolgelerin ekolojik farklılıkları sayesinde meyve ve sebzelerinin iyi koşullarda ve kaliteli olarak yetişebildiği nadir ulkelerden. Ulkemiz, yıllık yaklaşık 3,5 milyon ton ve 2,5 milyar dolar tutarında yaş meyve sebze ihracatı gercekleştirmekte. İhracata en fazla katkı sağlayan urun grubu narenciye olurken ihracat artışında en cok katkı sağlayan diğer urunler; domates, kiraz, vişne, uzum ve nardır. Turkiye, Akdeniz ikliminin iklim ve ekolojik koşullarından yararlanarak, dunya narenciye uretiminin yuzde 2,7'sini uretmekte ve yıllık narenciye uretiminin ucte birini ihrac etmektedir. Turkiye, dunyada miktar bazında en cok narenciye ihracatı yapan ikinci ulke konumundadır.

Ulkemizde narenciye sezonu Eylul ayından Mayıs ayının sonuna kadar surmekte olup Turkiye narenciye ihracatının yuzde 70'ini ve yaş meyve sebze ihracatının yaklaşık yuzde 50'sini Akdeniz Bolgesi yapmaktadır. 135 ulkeye yaş meyve ve sebze ihracatı gercekleştiren ulkemiz urunlerinin talep gorduğu en onemli pazarların başında Rusya Federasyonu yer alıyor. Bunu sırasıyla Irak, Almanya, Ukrayna ve Suudi Arabistan takip ediyor. Sektor, alternatif pazar arayışları kapsamında Uzak Doğu ulkelerine yonelik pazar calışmalarına ayrıca onem veriyor. Turkiye genelinde yaş meyve ve sebze sektorunde duşuş yaşanan bir donemde Ege Yaş Meyve Sebze İhracatcıları Birliği (EYMSİB) gectiğimiz yılı artışla kapattı. 2018 yılındaki 831 milyon dolarlık ihracat rekorunu geliştirerek 2019 yılında da yuzde 7 artışla 890 milyon dolar ihracat gercekleştirmeyi başardı. Birlik Yonetim Kurulu Başkanı Hayrettin Ucak, bu başarıda birlikle uyum icinde calışan ve her zaman standartlarını yukseltmeye cabalayan birlik uyelerinin katkısının altını ciziyor. Sebzeler (taze, dondurulmuş, kurutulmuş, konserve edilmiş), meyveler (taze, dondurulmuş, konserve edilmiş), salcalar, receller, joleler, marmelatlar, meyve suları, soslar, tabii ve mineral sular, gazozlar, alkollu icecekler, sirke ve caya kadar cok geniş bir yelpazede faaliyet gosteren birlik, ihracattaki başarısını daha nitelikli uretim icin surekli gelişim ve etkili tanıtım calışmalarına borclu.

Geniş ürün yelpazesi

2019 yılında gercekleşen 890 milyon dolarlık ihracatta on plana cıkan urunler ise; kiraz sofralık uzum, kestane, mandalina, kornişon ve biber turşuları, kurutulmuş domates ve meyve suyu konsantreleri. Bunların yanısıra nar, limon, hurma, incir, cilek, şeftali, nektarin, portakal, kayısı, kabak, greyfurt, erik EYMSİB’nin ihrac ettiği urunler arasında yer alıyor. EYMSİB en fazla ihracat gercekleştirdiği ulke Rusya. Gectiğimiz yıllarda Rusya ile yaşanan ucak krizi sonrasında sebze meyve alımını durdurması ile zor donemlerden gecen yaş meyve ve sebze sektoru etkili tanıtım calışmaları ile bu sıkıntılı sureci de atlatmayı başardı.

En büyük alıcı Rusya

Kaliteli ve sorunsuz ihracatın ureticiden başladığının bilinci ile ureticiler ile ortak calıştıklarını belirten Ucak şunları soyluyor: ‘Yaşadığımız sıkıntılı donemlerden sonra uyelerimiz ile ortak hareket ettik. Ureticilerimizle bir araya gelerek sorunlarını dinledik. Daha kaliteli uretim icin gerekli koşulları sağlamaya yonelik calışmalar yaptık. 2019’da da bunu surdurduk. Kemalpaşa ve Selcuk’ta kiraz, şeftali, narenciye ve nar ureticilerimizin sorunlarını dinledik. Ziraat muhendisi ve halkla ilişkiler uzmanından oluşan uye ilişkileri ekibimiz yıl boyunca 700’e yakın uye firmamızı ziyaret etti. Ayrıca yurtdışında ihrac urunlerimizi tanıtmak icin Japonya, Cin, Hong Kong, Almanya’da fuarlara katıldık.’ 2019’da 83 ulkeye yaş meyve ve sebze ihracatı gercekleştiren EYMSİB, en fazla ihracatı 108 milyon dolar ile Rusya’ya yaptı. Rusya’yı Almanya, İtalya, Ukrayna ve Polonya takip ediyor. 2019’da EYMSİB uzerinden toplam 129 ulkeye meyve ve sebze mamulleri ihracatı gercekleşti. En fazla ihracat yapıla ulkeler 107 milyon dolarla ABD ve 106 milyon dolar ile de Almanya oldu. Bunu İngiltere, Hollanda ve İtalya takip ediyor.

Hedef pazar çin

İhracatı artırmak için tanıtım çalışmalarını sürdüren eYmSİB özellikle Çin ve afrika pazarına girmeyi hedefliyor. EYMSİB Yönetim kurulu Başkanı Hayrettin Uçak, dünyayı adım adım üyelerine yaklaştırmayı amaçladıklarını belirterek, ‘2019 yılında almanya, japonya, Çin, Hong kong gibi ülkelerde ürünlerimizi tanıtma imkanı bulduk. 2020 yılında da hedefimiz daha önce gidilmedik yerlere giderek üyelerimizin ihraç ürünlerini yurtdışında tanıtmak. Bu kapsamda en büyük potansiyel pazarlardan Çin’in yanında Güney kore, Vietnam, Hindistan gibi ülkelerde fuarlara katılacağız. Çin’e hem ürün çeşitliliği hem de miktar olarak daha fazla ihracat yapabilmek için iki ülke arasında protokol yapılması gerekiyor.

En fazla ihraç ürünü kiraz

Bu konuda da taleplerimizin takipçisi olmaya devam edeceğiz. Şu anda sadece kiraz gidiyor. nar ve taze üzümü de bu pazara sunmak istiyoruz. Bu yıl asya ile birlikte afrika pazarına da açılmayı hedefliyoruz’ diyor. eYmSİB’nin 2019 yılında en fazla ihracat gerçekleştirdiği ürün 49 milyon dolar ile kiraz oldu. Kiraz ihracatında 2018 yılına göre miktar ve değerde yüzde 21 oranında artış yaşandı. kirazı sofralık üzüm, domates, kestane ve mandarin ürünleri takip ediyor. İhraç edilen ürün çeşitliliğini artırmaya yönelik çalışmalar da yapıldığına dikkat çeken Hayrettin Uçak, muz ve avokado ve ayrıca katma değeri yüksek ürünler için üyelerimizle çalışmalarımız sürüyor’ diyor.

URGE Projesi önemli

EYMSİB işlenmiş meyve ve sebze urunlerine yonelik Uluslararası Rekabetciliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi (URGE) Projesi ile taze sebze ve meyvelerinin katma değerini yukselterek, ozellikle de Uzak Doğu ulkelerine ihracatı artırmayı hedefliyor. Hayrettin Ucak URGE Projesi ile Hindistan, Cin, Japonya, Guney Kore, Malezya, Endonezya başta olmak uzere Uzak Doğu pazarında Turkiye’nin konumunu guclendirmek istediklerini belirtiyor. Turkiye’nin meyve ve sebze mamulleri ihracatında şimdiye kadar Avrupa, Amerika, Orta Doğu ulkelerine ağırlık verilirken Turkiye’de EYMSİB tarafından yurutulecek ve Ticaret Bakanlığı’nın da desteklediği proje ile Turkiye ozellikle Uzak Doğu pazarında daha etkili bir konuma gelebilecek. Hayrettin Ucak Turkiye’nin Uzak Doğu pazarındaki payını arttırmak istediklerini belirterek, ‘Uzak Doğu ulkelerinin dunya nufusundaki payı yuzde 50’ye yaklaşırken, Turkiye’nin 2018’de gercekleştirdiği 1,6 milyar dolarlık meyve sebze mamulleri ihracatında Uzak Doğu ulkelerinin payı yuzde 5,5 seviyesi ile duşuk kalıyor. Amacımız bunu yuzde 25’lere cıkarmak’ diyor.

URGE Projesinin bir diğer onemli hedefi de tum dunyada Turk kirazı, uzumu ve narının daha fazla tuketilmesini sağlamak. EYMSİB’nin koordinasyonundaki proje ile kiraz, uzum ve narda toplam 387 milyon dolar olan yıllık ihracatı 750 milyon dolara cıkarmak isteniyor.