Gizem Naz GEZGİN DİREKSİZ/ Uzman Psikolog
Herkes yeni yıla girerken aşk, sağlık, para ve başarı gibi güzel dilekler diler. Ve her birimiz yeni bir başlangıç yapmak için yeni yılı bir fırsat olarak görürüz. Peki neden her yıl yeni başlangıçlar yapmaya ihtiyaç duyarız?
Neden her yılın sonunda sürekli olarak hayatımızı yenileme ihtiyacı duyarız ve mevcut olanlarla devam etmek istemeyiz? Yeni bir aşk, yeni bir iş, yeni bir ben ihtiyacını neden hissederiz?
İnsan doğası sürekli gelişmeye ve yenilenmeye ihtiyaç duyar. Yeni şeyler keşfetmek, sürekli öğrenmek ve öğrenci olmak hali bireyin yaşamının sonuna kadar devam eder. Çünkü her yeni gün biz farkında olmasak da birbirinden farklıdır ve bireye belirgin veya belirgin olmayan değişiklikler katar. Peki bunun bizim yeni yıla dair yeni başlangıç dileklerimizle bağlantısı nedir? İnsanın sürekli yenilenmeye dair duyduğu ihtiyaç genelde en baştan başlamaya yöneliktir. Tam da bu nedenle diyetlere başlamak için en ideal gün pazartesidir. Çünkü pazartesi haftanın ilk günüdür ve yeni bir başlangıç yapmak için sıfır noktası olarak bizlere göz kırpar. Okullar pazartesi açılır, işyerleri pazartesi hafta başı yapar. Bu nedenle, yeni yılda bizler için tam anlamıyla bir pazartesidir; sıfırdan başlangıç yapmak için en ideal zaman.
Bazen hayatımızda küçük veya büyük mucizelere ihtiyaç duyar, uzun süredir yolunda gittiğini hissetmediğimiz hayatımız için ‘keşke bir sihirli değnek olsa ve her şeyi tam da istediğimiz gibi yapsa’ diye düşünürüz. O zaman yeni yıl ve yeni başlangıçlar bize sanki ihtiyacımız olan sihirli değneği verecek ve hayatımızı baştan sona tam da istediğimiz gibi yapacakmışçasına mucizevi gelir. Bununla birlikte, yeni başlangıçlar bizler için mükemmel bir motivasyon kaynağıdır. Değişime ihtiyacımız olduğunu içten içe hissediyor, hayatımızda farklılıklar olmasını istiyor fakat kendimiz de bu değişikleri yapmak için gerekli olan heves ve gücü bulamıyorsak yeni bir yıl ve yeni başlangıçlar yapma fırsatı bize ihtiyacımız olan hevesi ve gücü kazanmak için bir fırsat tanır ve böylelikle ihtiyacımız olan değişimi elde etmek için gerekli motivasyonumuzu sağlamış oluruz.
Yeni yıl her ne kadar içinde yeni başlangıçları, yeni umutları, yenilenme hevesini barındırsa da aldığımız kararları uygulamaya geçirmek kolay olmayabilir. Erteleme, motivasyon kaybı, iş yoğunluğu, sıkıntı, endişe, gereğinden fazla uyuma ya da alınan kararların gerçeklikten uzak olması gibi etkenler kararlarımızı uygulamamıza engel olabilir. Genellikle yeni yıl hedeflerini ulaşmayı engelleyen en önemli etken alınan kararların zor ve hatta ulaşılmaz olmasıdır. Yapılan araştırmalar, yeni yılda insanların sadece yüzde 8'inin koyduğu hedeflere ulaştığını gösteriyor. Psikanalist Irvin D. Yalom’un da dediği gibi, “Eğer ardından hiçbir eylem gelmiyorsa gerçek bir karar olmadığına, bunun kararla flört etmek olduğuna, başarısız bir karar olduğuna inanıyorum ben." Bu nedenledir ki aldığımız kararların ve koyduğumuz hedeflerin küçük adımlarla başlaması ve gerçekçi olması çok önemlidir.
Motivasyonunuzu kaybetmeden bütün bir yıl sürdürmenize yardımcı olabilecek 10 tavsiye;
1 - Yeni bir ajanda almak
Yeni bir başlangıç yapmak istiyorsanız bunun en iyi yolu öncelikle gerçekçi planlamalar yapmaktır. Ajanda almak başlı başına bir motivasyon kaynağı olmakla birlikte rutinlerinizi ajandanıza kaydederek hem daha planlı ve programlı olabilir hem de günlerinizi nasıl geçirdiğinizi somut olarak görebilirsiniz. Düzenli bir şekilde ajanda tutmak farklı zamanlar için iyi bir planlama yapmanızı ve bu planlamaların verimli olmasını sağlar. Günlük, haftalık ve aylık olarak planlamalar oluşturup ajandanıza detaylarını not almanız, iş ve yaşamanızda daha disiplinli olmanıza imkân tanır ve iş konusunda ihtiyaç duyacağınız bilgilere istediğiniz zaman ulaşabileceğinizi bilmeniz sizi daha fazla motive eder. Böylelikle planlamanızı daha iyi bir psikoloji ile yaparsınız.
2 - Yapmak istediklerimizi listelemek
Yapmak istediklerinizi sırayla yazdığınızda o listeye tekrar baktığınızda yeniden harekete geçmek için motivasyon sağlayabilirsiniz. Fakat bu noktada isteklerinizin gerçekçi ve ulaşılabilir nitelikte olması önemlidir. Eğer yapamayacağınızın farkında olduğunuz şeyleri listeye eklerseniz daha sonrasında gerçekleştiremediğiniz için hayal kırıklığı yaşayabilir ve diğer maddelere yönelik motivasyonunuzu da kaybedebilirsiniz.
3 - Kendinizi ödüllendirmek
Hedeflerinizin maddelerini gerçekleştirdiğinizde kendinize küçük ödüller verdiğinizde listenizdeki diğer maddeleri gerçekleştirmeye yönelik isteğiniz artacaktır. Bu ödüllerin illa büyük şeyler olmasına gerek yok. Kendinize bir kahve yapıp yavaş yavaş yudumlamak bile size sandığınızdan daha iyi gelecektir. Ancak dikkat çekilmesi gereken nokta, ödüllerin kişiyi ketleyici değil ileriye doğru geliştirici olması gerekir.
4 - Sabah Sayfaları
Her zaman kendimizi iyi hissetmeyebiliriz fakat güne yeni başlarken kendi zihnimize akış fırsatı vermek gün içerisindeki motivasyon ve performansımızı artıracaktır. Bunun için “Bilinç Akışı Yazım Tekniği” bir diğer adıyla “Sabah Sayfaları (morning pages) yöntemini kullanabilirsiniz. Bu tekniğe göre her sabah kalktığınızda başka hiçbir işinize başlamadan önce üç sayfa boyunca aklınızdan geçen düşünceleri yazmanız gerekmektedir. Burada yazım kuralları, akış ya da yazılanların kulağa hoş gelip gelmemesi fark etmeksizin tek önemli olan sizin aklınızdan geçen düşüncelerinizi yazıya dökmeniz.
5 - Önleyici değişiklikler yapmak
Değişim yapmanızın önünde duran engelleri ortadan kaldırabilirsiniz. Örneğin, telefonla daha az vakit geçirmek isteyen birisi telefonu kendinden daha uzak bir yerde bırakabilir. Diyet yaparken paket gıdaları yemeyi seven birisi eve paket gıda almayabilir. Bu sayede kararları uygulama süreci daha kolay gerçekleşir.
6 - “Yapamam!”, “Başaramam!”, “Yarın başlarım.”, “asla”, “ama, fakat” gibi olumsuz cümle ve kelimeleri kullanmamak
Kelimelerimiz düşüncelerimizi, düşüncelerimiz duygularımızı ve duygularımız da davranışlarımızı sandığımızdan çok daha fazla etkiler. Bu düşünceler kimi zaman motive edici olurken kimi zaman da kişinin harekete geçmesini engeller. Örneğin, sınavı ile ilgili kişi kendisine sürekli yapamayacağını söylerse bu düşünce umutsuzluk duygusuna neden olur ve yapamayacağı inancıyla çalışma davranışını değiştirmez. Ne yazık ki, bu olumsuz düşünceler sadece tek bir konu ile sınırlı kalmaz ve çok farklı alanlara genellenir. Bu sözcükleri kullandığımız zamanları not ederek olumsuz söylemlerimizi azaltabilir ve sonrasında hayatımızdan tamamen çıkarabiliriz.
7 - Kendimize dinlenmek için zaman tanımak
Bazen kendimize o kadar fazla yükleniriz ki bir süre sonra ara vermeden yaptığımız işler bizlere sıkıcı gelmeye başlar ve motivasyonumuzu kaybederiz. Yorulduğumuzu hissettiğimiz anlarda kendimizi dinlendirmek, kısa periyotlarla ara vermek, müzik dinlemek veya kısa yürüyüşler yapmak zihnimizi toparlamamıza ve işe yeniden başladığımızda yüksek motivasyonla çalışmaya bizleri teşvik eder. Yorulan beynimizin daha fazla yıpranmasını önlemek ve onu dinlendirmek için en iyi formül; zaman zaman o ortamından uzaklaşmaktır.
8 - Motivasyon konuşmaları dinlemek
Kendi motivasyonumuzu arttırmanın en iyi yollarından birisi de daha önce başarmış kişilerin konuşmalarını dinlemek, motive edici filmler izlemektir. TEDX gibi platformlarda yapılan konuşmalar size motivasyon kazanmanız veya mevcut motivasyonunuzu korumak için gereken enerjiyi verebilir.
9 - Meditasyon yapmak
Gün aşırı da olsa küçük sürelerle günün herhangi bir saatinde meditasyon yaptığınızda zihniniz ve bedeninizin dinlendiğini, ihtiyacınız olan enerjiyi topladığınızı ve hayata daha olumlu baktığınızı fark edeceksinizdir. Sabahları uyandığınız veya akşam uyumadan önce yaptığınız meditasyonlar yeni bir güne daha zinde başlamanıza ve gün boyu motivasyonunuzu korumanıza yardımcı olur.
10 - Beslenme ve Uyku Düzenine Dikkat Etmek
Beslenme ve uyku düzeninizin sağlıklı olması gün içerisinde kendinizi daha iyi hissetmenize, daha sağlıklı ve dinç bir bedene sahip olmanıza destek sağlar. Kaliteli bir uyku için gerekli şartların oluşmasını sağlayan kurallara "uyku hijyeni" denir. Kaliteli bir uyku çekilemediğinde zihin yorgun olarak güne başlar ve bu da gün içindeki motivasyonun azalmasına neden olur. Bu nedenle uyku ve beslenme kalitenize dikkat etmek önemlidir.
