Anti madde, karanlık madde, karanlık enerji, dejenere madde nedir?

Anti madde, karanlık madde, karanlık enerji, ve dejenere madde adı altında ana başlıklara ayırılan maddeye ait farklı çeşitleri her zaman tam olarak ifade edemiyoruz hatta bu sözcükler telaffuz edildiğinde bilimkurgu yapımlar aklımıza geliyor. Oysaki bu madde türlerinin hepsi de evrende gerçekten var.

Anti madde kavramı

Anti madde bilim kurgulara konu olduğu gibi anlaşılamaz çözülemez bir kavram değildir. Anti madde denildiği zaman, çok farklı özellikleri bünyesinde birleştiren madde karşıtı bir kavram düşünülebilir. Kesin olan anti maddenin elektrik yüküne sahip olduğudur.
Bir örnek vermek gerekirse elektronun anti maddesi olarak düşünülecek madde pozitrondur. Elektron ve pozitronun kütleleri aynıdır. Fakat elektrik yükleri birbirine zıttır.
Öncelikle şunu belirtelim ki anti madde de normal bir kütleye sahiptir ve tıpkı normal madde gibi  karşılaştığı kuvvetlere ivme kazanarak tepki verir. Anti madde diğer madde formları gibi kütle çekimsel etkiye sahiptir. Evrende bulunan her maddeye karşılık,  bir de anti madde vardır. (Ama şunu da göz önünde tutmakta yarar vardır, fotonlar kendi anti partiküllerini taşırlar.)
Madde ve anti madde karşılaştıklarında birbirileri içinde yok olurlar. Ve taşıdıkları toplam kütle, enerjiye dönüşür. Bu anti madde reaksiyonu pek çok defa izlenmiştir. Aslında bütün evrensel ilkeler gibi madde ve anti madde reaksiyonu da oldukça iyi kurgulanmış bir ilkedir.
Tıbbi PET tarama cihazlarında bu ilke göz önüne alınarak hasta görüntüleri oluşturulurken, sürekli yok etme reaksiyonu kendi içinde tekrarlanır.

Anti madde ile normal madde arasındaki fark

Anti maddenin normal maddeden farkı burada açığa çıkar. Anti madde karşıt madde ile karşılaştığında onu yok eder. Oysaki düzenli madde kendisinden farklı elektik yükünde bir madde ile karşılaşınca, birleşir ve kararlı bir başka madde oluştururlar. Sözgelimi bir proton ve pozitron incelendiğinde, her ikisi de aynı oranda ve türde pozitif etki içerirler. Her ikisinin de bir buçuk kuantum dönüşü vardır.
İşte fark tam burada karşımıza çıkar. Bir pozitron kendi anti maddesi elektron ile karşılaştığında onu yok eder ve birlikte enerjiye dönüşürler. Oysaki bir proton ile elektron karşılaştıklarında birleşerek karalı bir hidrojen atomu oluştururlar. Bu nedenle pozitron anti madde, proton ise madde özelliğini taşır. Anti madde, evrende maddeye oranla çok daha az görülür. Ama şurası bir gerçektir ki, anti madde insan vücudu da dahil olmak üzere dünyanın her yerinde az miktarda bulunur.

Anti madde meydana gelmesi

Anti madde oluşumu çeşitli reaksiyonlara bağlıdır. Söz gelimi potasyum -40 çürümesi gibi birtakım radyoaktif çürümeler ile anti madde oluşur. Bu bağlamda düşünüldüğünde bir muz yenildiğinde insan vücuduna çok düşük miktarda, yani eser miktarda anti madde üreten atomlar alınmış olur. Alınan doz o kadar düşüktür ki, sağlığa herhangi bir zararı olmaz. Ama miktarının çok az olması, olmadığı anlamına da gelmiyor.
Anti madde vücutta gelişmiyor ya da birikerek miktarı çoğalmıyor.
Burada önemli olan evrende bulunan maddelerin çok büyük bir yüzdesinin anti maddeden değil maddeden yapılmış olmasıdır. Bu nedenle, anti madde meydana gelmesinden kısa süre sonra maddeye çarpar ve ortadan kalkarak enerji formuna dönüşür.
Anti madde radyoaktif çürümenin yanı sıra yıldırım ve kozmik ışınlardan da oluşur. Anti madde parçacık fiziği ile anlaşılabilen bir kavramdır.

Karanlık Madde Tanımı

Karanlık Madde ise elektromanyetik herhangi bir reaksiyona girmez. Reaksiyona girmediği için de ışıkta gözlemlenmez. Fakat karanlık madde ile karşılaştığı madde arasında kütleçekimsel bir etkileşim olur. İşte bu aşamada karanlık madde, diğer madde üzerinde yarattığı kütleçekimsel etki ile takip edilebilir.
Karanlık maddenin evrendeki yüzdesi çok yüksektir. Hatta son araştırmalar karanlık maddenin evrende normal maddeden 5 misli daha fazla olduğunu gösteriyor. Fakat karanlık madde elektromanyetik olarak hiçbir reaksiyon göstermediği için onu yönetmek, dokunmak ya da görmek mümkün değildir.
Teorik olarak kütleçekimsel güç kullanımı ile karanlık maddenin yönetilebileceği düşünülebilir. Fakat karanlık madde bilinmeyeni çok olan bir konudur. Karanlık madde evrende çok yaygındır ve galaksilerin şekillenmesine destek olduğu düşünülür. Bu nedenle karanlık maddenin maniple edilmesi için gezegen hacminde kitleler gereklidir.
Bütün bu bilinmeyenler karanlık maddenin yönetilmesini ve saptanmasını çok zorlaştırır.
Karanlık madde standart parçacık fiziği teorileri ile anlaşılıp açıklanabilecek bir kavram değildir. Karanlık madde Big bang modelinin bir parçası olarak kabul ediliyor.

Karanlık Enerji Hakkında

Karanlık enerji galaksileri ayırabilen bir enerjidir. Karanlık enerjinin bir başka özelliği de evrenin sürekli olarak genişlemesine sebep olan bir enerji türü olmasıdır.
Tıpkı karanlık madde gibi karanlık enerji de, bilim tarafından yeterince anlaşılmış ve çözümlenmiş değildir. Geleneksel yöntemler ile direk olarak saptanabilmesi mümkün değildir.
Evrenin sürekli genişlediği birkaç kanıt ile anlatılabilir. Üstelik evrenin genişleme hızı gittikçe artıyor yani bir başka deyişle evren gittikçe daha hızlı genişliyor. İşte karanlık enerji  bu noktada karşımıza çıkar. Karanlık enerji bu genişlemeyi yönetiyor.  Fakat bizim bu konuda anlayıp, netleştirebildiğimiz bilgi ve kavramlar son derece yetersiz.

Karanlık madde kütleselçekimle bir araya getirmeyi hedefler. Oysaki karanlık enerji maddeleri uzaklaştırıp ayırmayı hedefleyen bir enerjidir.
Karanlık enerji, çok güçlü bir enerji formu değildir. Genellikle karanlık madde ve düzenli maddenin birbirleri üzerindeki çekim güçlerinin ihmal edilebilir düzeyde olduğu intergalaktik skalada kendini gösterir.
Karanlık enerji, zayıf bir enerji türü olmakla beraber, bütün evreni kaplayacak şekilde yayılmış ve   evrenin içine doğru her yere eşit olarak dağılmış durumda varlığını muhafaza eden bir enerji olarak düşünülüyor.
Karanlık enerjinin standart parçacık fiziği teorisi ile açıklanması mümkün değildir. Karanlık enerjinin ancak  Big Bang teorisinin modern düzenlemeleri kapsamında incelendiği takdirde  anlaşılabileceği düşünülüyor.

Dejenere Madde Hakkında

Dejenere madde ise atomların parçalanıncaya kadar sıkıştırılıp dev bir kütle içinde kilitlenmesi şeklinde açıklanabilir. Dejenere madde ile normal madde aynı kabul edilir.
Dejenere madde zaman zaman parçacıkların birbirine bağlı olmadığı gaz formundaki madde gibi bir davranış gösterir, zaman zaman da parçacıkların hareket edemeyecek kadar sımsıkı birbirine kenetlendiği katı formda bir madde gibi davranabilir.

Özetlersek;
Sonuçta özet olarak yukarıdaki yazıda anlatılanlara göre bu kavramların ana özellikleri şunlardır:

Düzenli madde özellikleri şunlardır:

Düzenli madde örnekleri:  Elektron, proton ve nötrondur.
Düzenli maddenin işlevi: Atomları, nesneleri, molekülleri, gezegenleri oluşturan yapıtaşıdır.
Düzenli madde ışığı yansıtır.

Anti madde özellikleri şunlardır:

Anti madde örnekleri: Antiproton, pozitron
Anti maddenin işlevi: Karşılaştığı düzenli maddeleri yok eder.
Anti madde ışığı yansıtabilir.

Karanlık madde özellikleri şunlardır:

Karanlık madde için verilebilecek türde bilinen bir örnek yoktur.
Karanlık maddenin işlevi:  Galaksilere kütle çekim ile kütle ilavesi yapar.
Karanlık madde ışığı yansıtmaz,

Karanlık enerji özellikleri şunlardır:

Karanlık enerjiye verilebilecek bilinen bir örnek yoktur.
Karanlık enerjinin işlevi:  Kozmik genişlemeye yol açar.
Karanlık enerji ışığı yansıtmaz.

Dejenere maddenin özellikleri:

Dejenere madde için verilebilecek bir örnek nötron yıldızı olabilir.  
Dejenere maddenin işlevi: Yoğun yıldız kümeleri oluşturmaktır.
Dejenere madde ışığı yansıtabilir.