Türk ekonomisi, handiyse 70 yıldır enflasyon belasıyla uğraşan hastalıklı bir görüntüde.
Kontrol dışı değişkenler nedeniyle dünyadaki tüm ülkeler, belirli zaman aralıklarında bu hastalığa tutulsalar da kısa sürede sorunu çözecek adımları atıyorlar.
Çünkü, enflasyon tüm fiyatlama davranışlarını bozuyor.
Borcu olan borcunu ödemiyor, alacağı olan tahsilatını yapamıyor.
Dünyada yüksek enflasyon yaşayan ülkelere, beceriksiz kadrolar tarafından yönetilen özürlü ülkeler gözüyle bakılıyor.
Kısaca…
Merhum Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in isabetle kaydettiği gibi, enflasyon, milletlerin ahlakını bozuyor, toplumu içinden çürütüyor.
Türkiye bu hastalıklı yapısıyla, zenginin daha zengin, yoksulun daha yoksullaştığı ülke olma utancını yaşıyor.
AKP’nin ilk iktidar yıllarında pek süslü cümlelerle kamuoyuna sunulan Orta Vadeli Programlar (OVP), enflasyon, cari açık, büyüme gibi temel ekonomik parametrelerde yutulan büyük lokmalarla doluydu.
Sonuç?
Hep hüsran, hep hüsran…
Üyesi olduğum Ekonomi Muhabirleri Derneği’nin (EMD) yayın organı Ekonom dergisinin son sayısında, bu konuda harika bir haber analiz yayınlandı.
Ekonomi basınının duayenlerinden Naki Bakır imzalı analiz, AKP döneminde 20 kez açıklanan Orta Vadeli Ekonomik Programların nasıl sonuç verdiğini yüzümüze adeta tokat gibi çarpıyor.
Hani derler ya “ayinesi iştir kişinin” diye…
“Bugüne kadar neyi başardın ki bundan sonra söylediklerine inanalım” der gibi okudum haberi…
Ekonomi yönetiminin yakın geleceği görebilme, planlama ve dinamikleri yönetip yönlendirme kapasitesinin göstergesi niteliğindeki Orta Vadeli Programların 21’incisi hazırlandı. Önceki 20 OVP’de makro ekonomik hedefler tutmazken; enflasyon hedefinde yirmi yılda hedefin sadece iki kez tuttuğu görünüyor.
Ya hedef yanlış belirleniyor ya da hedefe ulaşmak için uygulanan politika ve modeller hatalı kurgulanıyor.
Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYH) büyüme oranındaki hedeflerde de durum aynı.
Türk ekonomisi 20 yılın 10’unda hedefin üzerinde, 10’unda ise altında büyümüş. Kaydedilen büyümelerde üretimden çok tüketim faktörü etkili oluyor.
Ve kişi başına gelirdeki rakam oynamaları…
Kişi başına milli gelir 2023 yılında başlangıçta 10.071 dolar hedeflenirken gerçekleşmede 13.008 dolar oldu. TÜİK, yaptığı son revizyonda kişi başı gelir hesabında, ADNKS ile belirlenen nüfus sayısına geçici koruma kapsamındaki Suriyelileri de ekleyerek 88 milyon 629 bin kişi olarak belirlediği yıl ortası nüfus sayısını baz alıyor. Buna göre 2024’te kişi başı GSYH 12,875 dolar hedefine karşılık 15.325 dolara ulaşıyor. Bu yıl için başlangıçta 17.028 dolar hedeflenen kişi başı gelirin 17.748 dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
Ancak, kişi başına milli gelirde son yıllardaki artışlarda enflasyon- kur marjı nedeniyle “fiktif” yani kağıt üzerinde bir zenginleşme algısı yaratan TL’deki değerlenme etkili oluyor.
Bir takvim yılında ülkede yaratılan toplam katma değerin parasal karşılığını ifade eden GSYH’nin nüfusa bölünmesi ile hesaplanan kişi başına milli gelirdeki artış ivmesinde ayrıca nüfus artışının durma noktasına gelmesinin de önemli payı bulunuyor.
Bu durumda kişi başına milli gelirin 17.748 ABD doları, dolar kurunu ise 42 TL üzerinden hesaplarsak; dört kişilik bir ailenin yıllık gelirinin 2 milyon 981 bin TL, aylık gelirinin ise 248 bin TL olduğu yalanına inanmanız gerekiyor…
2026-2028 OVP’DE HEDEFLER
NE KADAR İNANDIRICI?
2026-2028 dönemini kapsayan yeni OVP Resmî Gazete’de yayımlandı. Bu OVP’de de iddialı ve pek çoğu hayali hedefler ortaya koyuluyor…
Bir önceki OVP’de 2026 için yüzde 4,5 olarak öngörülen büyüme hedefi yüzde 3,8’e, 2027 hedefi yüzde 5’ten yüzde 4,3’e çekildi. 2028 için büyüme hedefi ise yüzde 5.
2025 için 1 trilyon 569 milyar dolar, 2026 için 1 trilyon 658 milyar, 2027 için 1 trilyon 763 milyar ve 2028 için 1 trilyon 886 milyar dolarlık GSYH hedefi belirleniyor.
Bu hedef 2026’da 18.621, 2027’de 19.710 ve 2028’de 20.987 dolarlık kişi başı milli gelir hedefine karşılık geliyor.
Önceki OVP’de 2026 ve 2027 yılları için yüzde 9,7 ve yüzde 7 olarak öngörülen enflasyon hedefleri yeni OVP’de yüzde 16 ve yüzde 9’a revize edilirken, enflasyonun 2028 sonunda yüzde 8’e kadar düşürülmesi hedefleniyor.